Anemia w ciąży
Czym właściwie jest anemia?
W czasie ciąży organizm kobiety produkuje więcej krwi, potrzebnej do prawidłowego rozwoju i wzrostu dziecka. Krew zwiększa swoją objętość i rozcieńcza się, przez co spada w niej poziom zawartości hemoglobiny (Hb) i hematokrytu (Ht). Każde dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje „jedzenia” – cennych składników odżywczych, makro- i mikroelementów, które czerpie bezpośrednio z organizmu mamy. w przypadku niewystarczającej ilości takich składników, które przecież teraz trzeba podzielić między siebie a dziecko – szczególnie żelaza, witaminy B12 oraz kwasu foliowego – organizm kobiety narażony jest na anemię.
Słuchaj swojego ciała
Początkowe objawy anemii są często bagatelizowane lub mylone z tymi, które są związane z przebiegiem ciąży. zaliczają się do nich: nadmierne zmęczenie, bóle i zawroty głowy, osłabienie, gorsza tolerancja przy wysiłku fizycznym, problemy z koncentracją. niekoniecznie muszą one od razu wskazywać na anemię, jednak powinny zwrócić uwagę, zanim pojawią się późniejsze, bardziej dokuczliwe przypadłości tj. skurcze mięśni nóg, szybsze bicie serca, bladość twarzy, suchość skóry i łamliwość włosów. Diagnoza anemię diagnozuje się na podstawie wyników badania morfologii krwi. według światowej organizacji zdrowia (WHO) anemię u kobiet w ciąży stwierdza się przy stężeniu hemoglobiny (Hb) poniżej 10 g/dl badanej krwi. w procesie diagnozy bierze się również pod uwagę wartość hematokrytu, MCV – objętość krwinek czerwonych czy też stężenie żelaza. obniżone stężenie białka ferrytyny we krwi, przy prawidłowych wartościach żelaza jest tym, co bezpośrednio wskazuje na anemię u przyszłej mamy.
Ryzyko anemii
Na niedobór składników odżywczych szczególnie narażone są kobiety w pierwszym trymestrze ciąży. anemia w tym okresie może prowadzić do wad rozwojowych płodu, wcześniactwa, a nawet poronień. Również w dalszym okresie ciąży anemia może zakłócać prawidłowy rozwój malucha. statystyki nie kłamią – większość kobiet w ciąży narażona jest na wystąpienie niedoborów mikro- i makroelementów. głównym winowajcą tego stanu rzeczy jest wzrost zapotrzebowania na żelazo i kwas foliowy. Ryzyko wystąpienia anemii może być zwiększone w przypadku ciąży mnogiej, małego odstępu pomiędzy ciążami, częstych wymiotów spowodowanych porannymi nudnościami, młodego wieku, obfitych miesiączek oraz diety ubogiej w żelazo.
Ważna rola składników odżywczych
Dlaczego tak często przywoływane w tekście składniki odżywcze mają kluczową rolę w profilaktyce anemii, zarówno przed, w trakcie, jak i po okresie ciąży? żelazo odpowiadające za prawidłowe dotlenienie organizmu występuje w dwóch postaciach: hemowej, której źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego, i niehemowej, pochodzącej z produktów roślinnych. Bez niego zaczyna szwankować gospodarka tlenowa naszego ciała. niedobór kwasu foliowego przyczynia się do powstawania anemii powodującej zaburzenia w szpiku kostnym, zaś niedobór witaminy B12 powoduje kruchość i niezdolność uczestniczenia krwinek czerwonych w transporcie składników odżywczych, co może bardzo zaszkodzić naszemu dziecku.
Zapobieganie
Aby zapobiec wystąpieniu niedokrwistości w ciąży, należy już na etapie planowania poczęcia przestrzegać odpowiednio zbilansowanej diety. Da to naszemu organizmowi szansę na zmagazynowanie wystarczającej ilości składników odżywczych oraz makro- i mikroelementów niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka. idealna, służąca naszemu zdrowiu dieta powinna być zbilansowana i dostosowana do potrzeb energetycznych przyszłej mamy oraz – aby profilaktycznie zapobiec anemii – bogata w żelazo, witaminę B12 oraz kwas foliowy. alternatywą dla kobiet wegetarianek jest spożywanie warzyw zielonolistnych w połączeniu z nasionami roślin strączkowych.
O żelazie słów kilka
Żelazo jest najważniejszym mikroelementem biorącym udział w zapobieganiu wystąpienia anemii. odpowiedzialne jest za transport tlenu do wszystkich tkanek i narządów w organizmie, a to zapewnia nam prawidłowe dotlenienie organizmu. występuje w dwóch postaciach, jednak postać hemowa (pochodzenia zwierzęcego) wchłania się znacznie lepiej. Potencjalne zaburzenia wchłaniania żelaza często związane są z dolegliwościami przebiegu ciąży. mowa tu zwłaszcza o początkowych nudnościach, wymiotach, zaburzonym łaknieniu.
Pocieszeniem jest fakt, że odpowiednia dieta może do minimum ograniczyć nasze straty w ilości żelaza. witamina C to jeden z pomocników, który odpowiednio zadba o poziom żelaza w naszym organizmie. zwiększa ona wchłanianie go nawet trzykrotnie. Produkty obfitujące w ten składnik to między innymi natka pietruszki, pomidory, papryka, brokuły, brukselka, szpinak, kapusta, owoce cytrusowe, jagody i porzeczki. lubisz jajecznicę? świetnie! Posyp ją świeżą natką pietruszki. wolisz kanapki? Do takiej z wędliną dołóż pomidora bądź świeżą paprykę. Poprzez takie proste do przygotowania połączenia wchłanianie żelaza będzie bardziej efektywne.
Co jeszcze możesz zrobić?
Unikaj picia nadmiernych ilości kawy i herbaty, szczególnie przed, po czy w trakcie posiłków. zmniejszają one przyswajanie żelaza ze względu na zawarte w nich taniny. te proste sposoby powinny wystarczyć, aby utrzymać organizm w dobrej formie i nie dopuścić do powstania anemii.
Dorota Sikora, dietetyk kliniczny
Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA
Publikacja: Dobra Mama, 2013